Is oil discovery in Uganda an opportunity or a looming curse?

Aanstaande oliewinning gouden kans voor Oeganda, maar grondstoffenvloek ligt op de loer

Oeganda maakt zich klaar om rond 2025 de eerste olie uit de grond te halen. Tom Ogwang concludeert dat het land ervoor moet zorgen dat alle negatieve gevolgen van de oliewinning worden aangepakt. Hij stelt ook dat alle kansen voor het eerlijk delen van de voordelen moeten worden benut, om zo te voorkomen dat de exploitatie en winning van olie zal uitmonden in een ‘grondstoffenvloek’ of ‘Hollandse ziekte’.

De groeiende vraag naar grond om olie- en gasinfrastructuur te kunnen aanleggen vraagt om een  duidelijke analyse van de potentiële omvang van het gedwongen verplaatsen van de lokale bevolking, stelt Ogwang. De Oegandese regering moet voorts duidelijke informatie verschaffen over de compensatie en plannen voor het herstel van het levensonderhoud van de lokale bewoners. In het hervestigingsactieplan dient een goed gecommuniceerde compensatieregeling te worden opgenomen voor iedereen die mogelijk en daadwerkelijk schade lijdt als gevolg van de oliewinning.

De lokale grondstoffenvloek in Oeganda is zichtbaar in de landroof, de ontheemding van mensen, de vernietiging van hun eigendommen wanneer hun grond is aangekocht, ontoereikende of vertraagde betaling van compensatie, veranderingen in de landbouwproductie die leiden tot lokale voedseltekorten en zo de sociale spanningen verergeren, en in conflicten tussen de lokale gemeenschappen. Alleen als ontheemde bevolkingsgroepen ruimhartig worden ondersteund, is het mogelijk om een resultaat te bereiken dat gunstig is voor zowel de lokale bevolking als de olie-industrie. In plaats van rechtszaken, moorden, sociale schade en verzet tegen de oliewinning (in Oeganda aan de orde van de dag), moet het mogelijk zijn om vreedzame oplossingen te vinden, waarbij alle betrokkenen meeprofiteren en waarbij dit project van nationaal belang efficiënt wordt uitgevoerd.

Ogwang komt tot de conclusie dat Oeganda - en andere Afrikaanse landen ten zuiden van de Sahara - over het algemeen hebben geprofiteerd van de door China gefinancierde en gebouwde infrastructuur, ook al zijn er verschillende problemen. Het gevaar van mythevorming is groter dan dat van een schuldenval. Om te zorgen dat iedereen profiteert van de situatie moeten nationale overheden en Chinese bedrijven de internationale normen en praktijken in acht nemen met betrekking tot milieu- en sociale effecten, mensenrechten en regelingen voor het delen van voordelen, en een behoorlijke aanpak van de herhuisvesting realiseren.

Om de publieke acceptatie van oliewinning in Oeganda te herstellen beveelt Ogwang aan dat partijen meer aandacht moeten besteden aan het aanpakken van de negatieve effecten en het vergroten van de voordelen van het project. Hij betoogt verder dat er in de internationale normen en procedures bij de aankoop van grond meer aandacht moet worden besteed aan de wijze waarop de ‘cut-off date’ aan de lokale gemeenschappen wordt gecommuniceerd, vooral met betrekking tot de impact die dit heeft op de landbouw voor eigen gebruik.

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/eb502da6-566c-434e-abe0-c0c708f5495a