The microbiome in primary Sjögren’s syndrome

Het microbioom in het primair syndroom van Sjögren (pSS)

Het primair syndroom van Sjögren (pSS) is een auto-immuunziekte die bij 1 op de 1000 mensen in de algehele populatie voorkomt. pSS wordt gekenmerkt door chronische ontsteking van de speeksel- en traanklieren met als gevolg het droog aanvoelen van de mond en de ogen. Daarnaast kan pSS op veel verschillende plaatsen in het lichaam tot uiting komen, waarbij ernstige vermoeidheid, gewrichtspijn, zenuwpijn, longaandoeningen en huidafwijkingen het meest voorkomen. Er is al veel bekend over genetische variaties en immunologische processen die een rol spelen in het ontstaan en de ontwikkeling van pSS. Er is echter weinig bekend over de omgevingsfactoren die vermoedelijk ook een rol spelen bij het ontstaan van de ziekte. In het bijzonder is er nog weinig bekend over de mogelijke rol van micro-organismen die in en op het menselijk lichaam leven (het menselijk microbioom). Recente onderzoeken suggereren dat het humaan microbioom betrokken is bij het ontstaan van auto-immuunziekten. De relatie tussen het humaan microbioom en pSS was echter nauwelijks onderzocht voorafgaand aan dit proefschrift, stelt van der Meulen.

Het doel van zijn promotieonderzoek was om vast te stellen of pSS geassocieerd is met een ziektespecifieke bacteriële samenstelling in de mondholte, de darmen en de vagina. Hiervoor werden monsters uit de mond, ontlasting en vagina van pSS-patiënten onderzocht en vergeleken met monsters van gezonde controles, populatiecontroles en ziektecontroles. pSS-patiënten hadden een veranderd oraal microbioom in vergelijking met gezonde controles, maar een vergelijkbaar oraal microbioom ten opzichte van patiënten met droogheidsklachten van de ogen en mond, die geen pSS hadden. Het veranderd oraal microbioom bij pSS-patiënten werd vooral verklaard door de verminderde speekselproductie in pSS-patiënten.

pSS-patiënten en patiënten met de auto-immuunziekte systemische lupus erythematosus (SLE) deelden een vergelijkbaar darmmicrobioom, wat duidelijk anders was dan het darmmicrobioom van populatiecontroles. Het vaginaal microbioom van vrouwen met pSS en vaginale droogte was niet verschillend van het vaginaal microbioom van controlevrouwen.

De resultaten van het promotieonderzoek tonen aan dat er een relatie bestaat tussen het oraal microbioom en darmmicrobioom met de auto-immuunziekte pSS. Van der Meulen pleit voor meer onderzoek om een duidelijker inzicht te kunnen verschaffen in de ziektespecificiteit van de microbiële associaties met pSS en de oorzaak-gevolg relatie van deze associaties. Als er bijvoorbeeld een relatie bestaat tussen de ziekte-activiteit van pSS en het darmmicrobioom, dan zou beïnvloeding van het darmmicrobioom kunnen leiden tot minder klachten van de ziekte.

CV Taco van der Meulen

Taco van der Meulen (1983) studeerde Geneeskunde aan de Universiteit Utrecht. Daarna was hij werkzaam als ANIOS bij de Algemene Chirurgie en Cardiothoracale Chirurgie in Utrecht en Rotterdam. Zijn promotieonderzoek vond plaats bij de afdeling Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG), wat hij combineerde met zijn studie Tandheelkunde aan de RUG. De titel van zijn proefschrift luidt: The microbiome in primary Sjögren’s syndrome. The oral, gut and vaginal microbiome of primary Sjögren’s syndrome patients

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/29e2d619-a609-4398-8660-dbd625e3af6a