Oratie mw. prof.dr. M.G. Rots: Genen kun je trainen

Genen kun je trainen

Genen zijn kleine stukjes DNA waarin informatie verankerd ligt over hoe de cel zijn bouwstenen (de eiwitten) moet maken en deze informatie is hetzelfde in al onze cellen. Maar om te kunnen functioneren maakt een spiercel een andere verzameling eiwitten dan een zenuwcel. De informatie over welk gen wel en welk gen niet door een cel gebruikt kan worden, ligt in een instructielaag bovenop het DNA.

Hoewel het DNA-molecuul dus vaak wordt weergegeven als de bekende dubbele helix, bevindt het DNA zich in de cel niet als een kaal molecuul: er zijn allerlei moleculen stabiel geassocieerd met het DNA molecuul. Deze moleculen leveren de cel-instructies met betrekking tot de gen-activiteit. Zo kunnen onze cellen, met allemaal hetzelfde DNA, zich totaal anders gedragen.

De epigenetica onderzoekt deze instructielaag, die stabiel met het DNA meegekopieerd wordt tijdens de celdeling. In tegenstelling tot het DNA-molecuul zelf, is deze epigenetische instructielaag echter beïnvloedbaar en dat maakt dat de activiteit van genen blijvend kan veranderen als aanpassing op bijvoorbeeld levensstijl. Soms verstoren deze veranderingen echter de celfunctie en ontstaan er ziekten.

Het onderzoek van Marianne Rots (UMCG) richt zich op het ontwikkelen van moleculen die de epigenetische instructies voor een gen kunnen herprogrammeren: zogenaamd epigenetisch redigeren. Epigenetische veranderingen worden zo nagebootst om biologische gevolgen te achterhalen. Op termijn zal dat ingezet kunnen worden om ziekte-geassocieerde epigenetische veranderingen te voorkomen of zelfs om te draaien: moleculen die genen trainen om veel of juist minder activiteit te vertonen.

Dus, hoe een eiwit eruit ziet, daar hebben we zelf weinig invloed op; hoeveel eiwit wordt aanmaakt, dat zouden we gericht kunnen aanpassen: genen kun je trainen.

Meer informatie

• Oratie: mw. prof.dr. M.G. Rots
• Titel: Genen kun je trainen
• Leeropdracht: Moleculaire Epigenetica
• Faculteit: Medische wetenschappen
• Aanmelden uiterlijk een week van te voren door de antwoordkaart terug te sturen of door opgave via het aanmeldingsformulier