Oratie dhr. prof.dr. J.J. Schuringa: Dat zit hem in het bloed

Met zijn uitvinding van de microscoop in de 17^e eeuw kon Antoni van Leeuwenhoek voor het eerst het cellulaire leven blootleggen, en hij ontdekte daarmee onder meer de bloedsomloop. We weten nu - door werk van onder anderen McCulloch en Till in de jaren ‘70 van de 20^ste eeuw - dat ons bloed gevormd wordt door hematopoietische stamcellen. Deze stamcellen bevinden zich in ons beenmerg, waar ze na celdeling nieuwe stamcellen kunnen vormen. Daarnaast ontstaan dochtercellen die stap voor stap kunnen differentiëren tot volledig uitgerijpte functionele bloedcellen, zoals rode bloedcellen, bloedplaatjes en witte bloedcellen die ons immuunsysteem vormen. Soms gaat er bij die bloedvorming wat mis, en kan leukemie ontstaan. Daarbij ontstaat er een tekort aan functionele uitgerijpte bloedcellen, terwijl immature cellen zich ophopen in het beenmerg van de patiënt. Dat proces probeert de onderzoeksgroep van prof.dr. Jan Jacob Schuringa op cellulair en moleculair niveau te doorgronden.

Leukemie is een ziekte die nog steeds moeilijk te behandelen is. Maar we begrijpen wel steeds beter waarom dat zo is. We kennen intussen de spelers, de mutaties in ons DNA, die leiden tot leukemie. Onze uitdaging voor de toekomst is om te begrijpen hoe die mutaties de normale bloedvorming verstoren. Dat doen we onder meer door deze mutaties in te bouwen in het DNA van gezonde stamcellen. Op deze wijze zijn we in staat om te ontrafelen hoe moleculaire veranderingen in de cel leiden tot een verstoorde bloedvorming. Daarnaast gebruiken we deze modellen om nieuwe behandelmethoden te testen.

Een tweede uitdaging is dat binnen individuele patiënten verschillende populaties kankercellen kunnen bestaan met unieke DNA mutaties, die elk hun eigen medicijn nodig hebben. In de afgelopen jaren hebben we leukemiespecifieke markers (plasmamembraaneiwitten) in kaart gebracht. Daarmee kunnen we nu leukemiecellen onderscheiden van normale bloedcellen, en zelfs verschillende populaties kankercellen binnen één patiënt. De uitdaging voor de toekomst zal zijn of we met deze kennis het ziekteverloop in de patiënt ook beter kunnen volgen, en of we deze markers kunnen gebruiken om de juiste medicijnen naar de juiste cellen te sturen om zo te komen tot een patiënt-specifieke behandelmethode: ‘persoonlijk en precies’.

Meer informatie

• Oratie: dhr. prof.dr. J.J. Schuringa
• Titel: Dat zit hem in het bloed
• Leeropdracht: Experimentele hematologie
• Faculteit: Medische Wetenschappen
• Aanmelden uiterlijk een week van te voren door de antwoordkaart terug te sturen of door opgave via het aanmeldingsformulier