Oratie dhr. prof. mr. dr. W.N. Ferdinandusse: Steeds minder vrijblijvend: internationale samenwerking in strafzaken

De grondregel in internationaal recht is al lange tijd dat staten geheel vrij zijn om internationale samenwerking in strafzaken te verlenen of te weigeren, tenzij zij onderling anders hebben afgesproken. Maar geldt die vrijheidsregel tegenwoordig nog wel? En hoeveel vrijheid bestaat er in de praktijk nog? Daarover gaat de oratie van Ward Ferdinandusse, Bijzonder Hoogleraar Internationaal Strafrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen en Officier van Justitie van het Landelijk Parket te Rotterdam.

Positieve verplichtingen ten aanzien van mensenrechten kunnen staten nopen tot het verzoeken en verlenen van rechtshulp. Daardoor kan de vrijheid van staten om rechtshulp te verlenen of te weigeren worden ingeperkt. Het valt te verwachten dat het internationaal recht zich op dit gebied de komende tijd verder zal ontwikkelen, stelt Ferdinandusse in zijn oratie.

Het is maar de vraag of de Nederlandse wetgeving daar wel op is afgestemd. Het Nederlands rechtshulprecht is namelijk op verschillende onderdelen gedateerd en bevat vele beperkingen voor effectieve rechtshulpverlening. Die beperkingen vormen geen gelukkige combinatie met de toenemende en deels lastig kenbare rechtshulpverplichtingen uit het internationaal recht.

Het kan ook anders. Nederland zou, net als veel andere landen, de wettelijke mogelijkheden voor het uitvoeren van rechtshulp sterk kunnen vergroten. Tegenover ruimere wettelijke rechtshulpmogelijkheden hoort dan wel een stringente mensenrechtentoets in volle omvang door een onafhankelijke rechter te staan.

Dat vergroot de mogelijkheden om in alle gevallen te kunnen optreden waar dat aangewezen en zonder schending van mensenrechten mogelijk is. Het heeft nog een belangrijk voordeel: het stimuleert de internationale mensenrechtendialoog. De rechtshulpdialoog tussen verschillende landen kan namelijk een belangrijke stimulans vormen voor de bevordering van mensenrechten.

Meer informatie

• Oratie: dhr. prof. mr. dr. W.N. Ferdinandusse
• Titel: Steeds minder vrijblijvend: internationale samenwerking in strafzaken
• Leeropdracht: Internationaal Strafrecht
• Faculteit: Rechtsgeleerdheid