Oratie mw. prof.dr. A. Helmi: The fascinating Milky Way

Oratie: mw. prof.dr. A. Helmi

Titel: The fascinating Milky Way

Leeropdracht: Dynamica, structuur en evolutie van de melkweg

Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

In het Melkwegstelsel huizen miljarden sterren en planeten, waaronder onze zon en aarde. De schoonheid van de ontelbare sterren die op een heldere nacht als een witachtige band van licht aan de hemel kan worden waargenomen heeft de mens altijd al geïnspireerd en gefascineerd. Vooral voor sterrenkundigen zoals prof.dr. Amina Helmi ligt die fascinatie ook in het doorgronden van de werking van het heelal door middel van wiskunde en de wetten van de fysica.

De Melkweg is voor ons van fundamenteel belang om het heelal als geheel te kunnen begrijpen en fungeert in feite als een Steen van Rosetta waarmee wordt uitgezocht waar het heelal uit bestaat en hoe sterrenstelsels in het algemeen zijn ontstaan. Het is ook fascinerend dat sommige sterren die nu in de buurt staan van de zon geboren zijn in een piepjong heelal en als een soort ‘fossielen’ getuige zijn geweest van hoe de Melkweg is uitgegroeid tot wat het nu is.

De oratie van Helmi is, net als haar onderzoek, gericht op het reconstrueren van de geschiedenis en eigenschappen van het Melkwegstelsel en haar naaste buren aan de hand van sterren. In haar oratie zet Helmi uiteen wat wij tot nu toe hebben geleerd en bespreekt zij het onderzoek in wat het Gouden Tijdperk voor galactische sterrenkunde genoemd kan worden. De onlangs gelanceerde satelliet Gaia van de Europese Ruimtevaartorganisatie (ESA) zal het komend decennium de ruimtelijke verdeling, kinematica en eigenschappen van een miljard sterren in de Melkweg nauwkeurig in kaart brengen. Deze nieuwe, ongeëvenaarde verzameling data stelt ons in staat de meest fundamentele vragen over de geschiedenis en dynamiek van onze Melkweg te beantwoorden. Gaia belooft ons een baanbrekende nieuwe kijk op een doorsnee sterrenstelsel als de onze en daarmee zullen wij unieke inzichten verkrijgen in het vormingsproces van sterrenstelsels en de aard en rol van donkere materie, twee van de meest prangende onopgeloste vraagstukken in de moderne sterrenkunde.