Oratie dhr. prof.dr. G. Dijkstra: Leren van zweren bij verteren en afweren

Oratie: dhr. prof.dr. G. Dijkstra

Titel: Leren van zweren bij verteren en afweren

Leeropdracht: Maag-, Darm- en Leverziekten, i.h.b. inflammatoire darmziekten en dunnedarmtransplantatie

Faculteit: Medische Wetenschappen

De mens is een van de succesvolste soorten op aarde dankzij zijn zeer goed ontwikkelde spijsverteringssysteem, dat in staat is uit alle soorten voedselbronnen een energieverslindend brein te voeden. De mens kan dankzij zijn aanpassingsvermogen infecties, ziektes en honger bestrijden, waardoor de levensverwachting enorm is toegenomen. Deze aanpassingen, en dan vooral aanpassingen die voortkomen uit de westerse levensstijl, bedreigen nu echter onze gezondheid, stelt prof.dr. Gerard Dijkstra in zijn oratie.

Zo wordt het spijsverteringssysteem tegenwoordig blootgesteld aan totaal andere voeding, waardoor mensen die daar genetisch gevoelig voor zijn last krijgen van zweren in de darm of aandoeningen zoals de ziekte van Crohn of Colitis Ulcerosa. Roken blijkt daarbij een bijzondere risicofactor omdat de ziekte van Crohn daardoor verergerd wordt, terwijl de gunstige componenten uit schadelijke sigarettenrook patiënten met colitis ulcerosa juist zouden kunnen helpen. De kennis over alle genetische en door de omgeving bepaalde risicofactoren neemt snel toe. Dat maakt het in de toekomst wellicht mogelijk om te voorspellen wie deze zweerziektes in de darmen zal ontwikkelen en op welke manier dat het beste te voorkomen en behandelen is.

De dunne darm is essentieel voor de opname van voldoende voeding en vocht. Wanneer de dunne darm niet goed functioneert of door ziekte weggenomen moet worden, kan kunstmatige voeding via een infuus in een ader worden toegediend. Als ook dat niet meer lukt, is een patiënt aangewezen op het ontvangen van een dunne darm van een ander persoon. Deze dunnedarmtransplantatie kan in Nederland alleen in het Universitair Medisch Centrum in Groningen worden verricht.

Helaas vallen de langeretermijnresultaten van zo’n transplantatie nog tegen. De darm bevat veel afweercellen en staat voortdurend in contact met voedsel en bacteriën, waardoor een afstotingsreactie, die zich uit als zweren in de dunne darm, voortdurend op de loer ligt. Het kweken van een nieuwe dunne darm uit stamcellen is veelbelovend voor de toekomst, maar ondertussen valt nog veel te ‘leren van de zweren die ontstaan bij het verteren en het afweren’ in de darm.