Plagiaat

Als je passages en ideeën uit andermans werk citeert of parafraseert en deze als eigen werk presenteert, pleeg je plagiaat. Plagiaat is intellectuele diefstal en wordt beschouwd als wetenschappelijk wangedrag. De Examencommissies van opleidingen treden streng op tegen plagiaat (zie bijvoorbeeld de Onderwijs- en Examenregeling faculteit der Letteren, artikel 13b). Aan plagiaat ligt niet altijd kwade trouw ten grondslag; het kan ook een kwestie van onwetendheid, slordigheid of vergeetachtigheid zijn. Om te voorkomen dat je per ongeluk plagiaat pleegt, moet je weten wat het precies inhoudt.

Wat is plagiaat?

• het woordelijk overnemen van (passages uit) het werk van een ander zonder aan te geven dat het andermans woorden zijn en/of zonder vermelding van de precieze vindplaats van de passage.
• het parafraseren van (passages uit) het werk van anderen, zonder daarbij aan te geven dat de gedachtegang door iemand anders is bedacht en zonder de vindplaats van de gedachtegang aan te geven.
• het overnemen van ideeën uit andermans werk zonder daarbij aan te geven dat het de ideeën van iemand anders zijn.

In principe is plagiaat te voorkomen door zorgvuldig om te gaan met je bronnen (zie ook Citeren en Parafraseren).

---

Veelgestelde vragen over plagiaat

Kan ik niet volstaan met vermelding van al mijn bronnen aan het eind van de tekst?

In niet-wetenschappelijke of populair-wetenschappelijke genres (bijvoorbeeld kranten- of tijdschriftartikelen) kom je deze wijze van bronvermelding wel tegen, maar in een wetenschappelijke tekst moet je je referenties noemen waar je ze gebruikt.

Als ik het in mijn eigen woorden zeg, moet ik dan toch verwijzen naar bronnen?

Ja, in wetenschappelijke teksten word je geacht om bij gebruik van andermans gedachtegoed, ook als je het samenvat of anders onder woorden brengt, je bronnen eerlijk te vermelden. Het verwijzen naar een bron moet je ook beschouwen als een blijk van respect en een beloning voor andermans inspanning en prestaties.

Moet ik voor alles wat ik beweer een bron noemen?

De kunst is om onderscheid te maken tussen datgene waarvoor je iemand de credits moet geven en datgene wat vanzelfsprekend is en als algemeen bekend verondersteld mag worden. Als je de begin- en de einddata van Het Twaalfjarig Bestand noemt, of beweert dat informatietechnologie een grote invloed op de hedendaagse samenleving uitoefent, hoef je daar niet een bron bij te vermelden, omdat het hier gaat om algemeen bekende of aanvaarde gegevens. In het begin zul je vaak twijfelgevallen tegenkomen; kies in dat geval de veilige route. Je kunt beter te veel dan te weinig bronnen vermelden. Met toenemende ervaring in het lezen van wetenschappelijke teksten zal het gemakkelijker worden om die keuze te maken: je zult steeds meer oog krijgen voor de manier waarop professionele wetenschappers in je vakgebied verwijzen naar bronnen.

Soms weet ik niet meer wat ik zelf bedacht heb en wat ik ergens anders heb gelezen

Tegen dit probleem helpt een zorgvuldig notitiesysteem. Als je aantekeningen maakt tijdens het lezen van literatuur, geef dan aan wat je letterlijk citeert (aanhalingstekens), houd bij in welke publicatie en op welke bladzijde je de citaten hebt gevonden die je overneemt of parafraseert.

---

Literatuur

• J. Heilbron, M. van Bottenburg en I. Geesink.
• U. Eco
• M. Procter