Poepbacteriën verraden darmziekten

Mensen met chronische darmziektes hebben een afwijkende darmflora. Dat concludeert Arnau Vich Vila, onderzoeker bij het UMCG. ‘Bijzonder is dat dat ook voor het prikkelbaar darmsyndroom geldt’, legt hij uit. Het onderzoek, dat aanknopingspunten biedt voor de ontwikkeling van nieuwe diagnose- en behandelingsstrategieën, is deze week gepubliceerd in Science Translational Medicine.

De onderzoekers onderzochten drie ziekten: twee ontstekingsziekten van de darm, namelijk de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa, en het prikkelbaar darmsyndroom. Die laatste is een verzamelnaam voor langdurige darmklachten zonder zichtbare ontstekingen. Een diagnose die bij zo’n vijftien procent van de bevolking gesteld is. Toch blijken mensen met dit syndroom een gemene deler te hebben: een afwijkende darmflora.

Nieuwe mogelijkheden

‘We zien dat de darmflora van patiënten met een darmziekte dus afwijkt van de darmflora van gezonde mensen. De darmflora (microbioom) is bij deze drie ziekten deels vergelijkbaar,’ vertelt Vich Vila. Dat biedt mogelijkheden om behandelmethoden op te baseren. ‘We zouden de darmflora bijvoorbeeld kunnen beïnvloeden met probiotica, dieetaanpassingen of zelfs een faeces-transplantatie’, denkt de onderzoeker. De onderzoekers zijn nog lang niet klaar. ‘Een volgende stap is om te onderzoeken of we met een relatief eenvoudige test de aanwezigheid van darmbacteriën in de poep kunnen meten.’ De precieze darmflora is namelijk voor elke ziekte verschillend. Voor dat onderzoek is al subsidie van de Maag Lever Darm Stichting toegekend. Daarmee zou het mogelijk kunnen worden om op basis van ontlasting een diagnose te stellen.’ Dat is voor patiënten veel prettiger dan de huidige colonoscopie, waarbij met een slang met een camera de darmen van binnenuit onderzocht worden.

Bevroren poep

Aan het onderzoek hebben zo’n 1800 mensen meegedaan. De gezonde proefpersonen die meededen waren deelnemers van Lifelines, een onderzoekspopulatie waarbij mensen uit Noord-Nederland van drie generaties gedurende langere tijd gevolgd worden. ‘Het is voor dit onderzoek belangrijk dat de ontlasting van mensen snel ingevroren wordt. We vroegen de deelnemers daarom zelf hun ontlasting in te vriezen. Studenten hebben die ontlasting bij alle deelnemers thuis opgehaald en ingevroren meegenomen naar het UMCG, zodat we zeker wisten dat de darmflora niet teveel veranderde in de loop van de tijd.’ De patiënten met prikkelbaar darmsyndroom kwamen uit het Academisch Ziekenhuis in Maastricht (AZM). Eenmaal in het lab analyseerden de onderzoekers het DNA in de ontlasting. Dit DNA geeft niet alleen informatie over het soort bacteriën in de darmen, maar ook over de verhouding waarin ze voorkomen en wat ze doen. Ook eigenschappen zoals antibioticaresistentie zijn met deze techniek aan te tonen.

Microbioom in kaart

De Groningse onderzoekers gebruiken deze nieuwe technieken ook om het microbioom van de Nederlandse bevolking in kaart brengen. Met microbioom wordt het geheel van micro-organismen aangeduid dat zich in het maag-darmstelsel bevindt. ‘Voor dat nieuwe project hebben we de ontlasting verzameld van zo’n tienduizend mensen uit Noord-Nederland in LifeLines. We zijn benieuwd wat dat voor nieuwe informatie over de darmflora en gezondheid op kan leveren.’ Zulke grote projecten zullen nog meer interessante informatie opleveren over het verband tussen darmflora met het dieet, en ziekte en gezondheid.

Dit onderzoek is onderdeel van de onderzoekslijn naar de achtergronden van chronische darmziekten, dat onder leiding staat van maag-, darm-, leverarts en hoogleraar Rinse Weersma.