Later naar school, betere cijfers?

Middelbare scholieren die laat in slaap vallen en daardoor korter slapen, halen bij proefwerken in de ochtenduren gemiddeld slechtere cijfers dan klasgenoten. Die uitkomst volgt uit een profielwerkstuk van twee leerlingen die vorig jaar eindexamen deden op De Nieuwe Veste in Coevorden. Hun gegevens zijn door Groningse chronobiologen tot een wetenschappelijk artikel verwerkt dat 26 december wordt gepubliceerd. En de school gaat nu experimenteren met gewijzigde lestijden.

Anne Siersema en Amy Pieper meldden zich ruim een jaar geleden bij de afdeling Chronobiologie van de Rijksuniversiteit Groningen. ‘Zij wilden kijken wat het effect was van het chronotype, zeg maar of je ochtend- of avondmens bent, op de schoolprestaties gedurende de dag’, vertelt Thomas Kantermann die de twee scholieren begeleidde. ‘Ze hebben een unieke dataset weten te verzamelen’, vertelt hij. De twee wisten 4743 cijfers van 741 leerlingen van hun school te verzamelen. Daarbij zochten ze ook nog uit in welk lesuur de toets was gemaakt en via een vragenlijst is van alle leerlingen het chronotype vastgesteld. Alle cijfers moesten overigens vanaf een printje handmatig in een database worden ingetikt, omdat schoolsystemen zo beveiligd zijn dat exporteren van de cijfers onmogelijk is.

KNAW Onderwijsprijs

Het profielwerkstuk dat zij op basis van de cijfers kregen haalde vorig jaar een tweede plaats bij de Jan Kommandeurprijs van de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen van de RUG en vervolgens de Onderwijsprijs van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). En nu zijn hun gegevens verwerkt tot een wetenschappelijk artikel voor het tijdschrift Journal of Biological Rhythms, waarvan Anne en Amy beiden mede-auteur zijn.

Half punt lager

Kantermann en zijn collega’s hebben de resultaten nog eens grondig geanalyseerd. ‘Zowel leerlingen die het minste slapen als de leerlingen met het meest late chronotype halen lagere cijfers dan de andere leerlingen, bijna een half punt lager.’ Dit zal grotendeels dezelfde groep zijn, omdat leerlingen met een laat chronotype laat inslapen en dus minder slaap krijgen wanneer ze toch op tijd op school moeten zijn. In de loop van de ochtend gaan deze leerlingen wel beter presteren.

Op basis van deze cijfers adviseert Kantermann scholen om te overwegen later te beginnen met de lessen. ‘Tieners tussen de 14 en 20 jaar hebben een ander ritme, ze vallen later in slaap en zijn dan nog niet uitgeslapen wanneer ze ’s morgens al vroeg op school moeten zijn.’ En toetsen zouden pas aan het eind van de ochtend moeten plaatsvinden, om iedereen gelijke kansen te geven.

Aangepaste lestijden

De vestiging van De Nieuwe Vest in Hardenberg wil dit voorjaar een proef doen met aangepaste lestijden. En ook de vestiging van Anne en Amy in Coevorden overweegt zo’n proef komend najaar. Kantermann adviseert daarbij. En hij werkt inmiddels samen met een Duitse school om meer gegevens te verzamelen. ‘Ik ben heel blij met wat deze scholieren in gang hebben gezet!’

Meer informatie

Contact: dr. Thomas Kantermann

Referentie: Vincent van der Vinne, Giulia Zerbini, Anne Siersema, Amy Pieper, Martha Merrow, Roelof A. Hut, Till Roenneberg and Thomas Kantermann: Timing of Examinations Affects School Performance Differently in Early and Late Chronotpes.Journal of Biological Rythms, DOI: 10.1177/0748730414564786 (online op 26 december via http://jbr.sagepub.com/)