Muziek luisteren tijdens autorijden beïnvloedt rijprestatie nauwelijks

Rijden met de radio aan of een lekker muziekje in de cd-speler vinden de meeste automobilisten prettig. Ze zetten de radio vrijwel zonder nadenken aan. Maar is dat wel veilig? De invloed van muziek op de rijprestatie is niet bijster groot blijkt uit experimenten van milieu- en verkeerspsychologe Ayça Berfu Ünal. En als er al een effect gemeten wordt, is dat een positief effect. Vooral op lange saaie wegen helpt muziek juist om de aandacht erbij te houden. Ünal promoveert 10 juni 2013 aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Ervaren automobilisten tussen de 25 en 35 jaar zijn goed in staat hun aandacht bij het verkeer te houden, ook als ze tegelijkertijd luisteren naar de radio of muziek. Ook als ze moeten rijden in druk stadsverkeer. Daarmee maakt Ünal korte metten met het idee van veel leken dat automobilisten die naar muziek luisteren te hard rijden en de verkeersregels overtreden. Ünal: “Mijn onderzoek wijst daar helemaal niet op. Integendeel, onze deelnemers vinden het fijn om naar muziek te luisteren en doen ondertussen heel erg hun best om goed te rijden. Soms rijden ze met muziek zelfs beter.” Ünal deed geen onderzoek naar de verschillen tussen muziek- en praatprogramma's op de radio.

Saaie wegen

Er bestaan meer onderzoeken naar de invloed van muziek en radio op de rijprestatie, maar Ünal is de eerste die verschillende verkeerssituaties heeft gebruikt voor haar experimenten met de simulator. “We hebben deelnemers bijvoorbeeld een half uur lang achter een auto aan laten rijden op een rustige weg. Dat is natuurlijk heel saai. Daaruit bleek dat mensen die naar muziek luisteren zich beter concentreren op het rijden en daardoor beter presteren dan zonder muziek. Dat is ook wel logisch: mensen hebben een zekere ‘arousal’ (een soort alertheid van de hersenen voor prikkels van buitenaf) nodig om te voorkomen dat ze zich gaan vervelen. Muziek is in saaie verkeerssituaties een goede afleiding om je aandacht bij het verkeer te houden.”

Veiligheid voorop

Druk stadsverkeer vraagt meer concentratie van automobilisten dan een rustige weg. Ünal: “De natuurlijk neiging van automobilisten is dan om de radio zachter te zetten of helemaal uit. Dat mocht niet tijdens onze experimenten. Wat we zagen is dat deelnemers zich veel meer gingen focussen op het rijden en achteraf niet meer goed wisten wat er op de radio te horen was. Veiligheid staat op zo’n moment voorop waardoor deelnemers de afleiding - in dit geval muziek of de radio - blokkeren. Dat gebeurt ook als automobilisten een bijzondere verrichting moeten uitvoeren, zoals achteruit inparkeren. Het is overigens niet zo dat ze met muziek minder goed gingen rijden in druk verkeer. Uit ons onderzoek blijkt dat muziek op de achtergrond ertoe kan leiden dat automobilisten zich nog beter gaan concentreren, in drukke en rustige verkeerssituaties.”

Geen verschil in type muziek

Aanvankelijk wilde Ünal ook onderzoeken of het uitmaakt wat voor type muziek er gespeeld wordt tijdens het autorijden. “Dat bleek niet realistisch te zijn. Deelnemers die naar muziek moesten luisteren die ze vervelend vinden, wilden vooral graag dat het experiment afgelopen was. In het echt luister je naar muziek die je zelf leuk vindt. Daarom hebben we de muziekkeuze daarna vrij gelaten.” Ze deed geen onderzoek naar het verschil tussen muziek en gepraat op de radio. “Ik weet wel dat muziek meer op de achtergrond blijft, terwijl nieuws echt je aandacht kan vragen en dus meer mentale inspanning vraagt, vooral als het gaat om iets wat je interessant vindt. Daarom kan bellen in de auto gevaarlijk zijn: telefoneren tijdens het autorijden vraagt nog veel meer mentale inspanning. Het lijkt me trouwens interessant om ook onderzoek te doen naar het effect van muziek en telefoneren op de fiets. Met zoveel fietsers in dit land, lijkt me dat een relevant onderwerp van onderzoek.”

Vervolgonderzoek naar oude en jonge automobilisten

Als mensen rekening houden met de verkeerssituatie en hun rijvaardigheid heeft muziek tijdens het autorijden nauwelijks invloed op de rijprestatie, is Ünals belangrijkste conclusie: “Het is belangrijk om je grenzen te kennen. Voor de een is harde muziek meer storend dan voor een ander. Verder ben ik benieuwd of oudere automobilisten, vanaf een jaar of zeventig, en jongeren die leren autorijden, op dezelfde manier kunnen omgaan met de afleiding van radio en muziek. Ik kan me voorstellen dat als je net leert rijden de afleiding van muziek te veel kan zijn. Bij ouderen neemt de cognitieve capaciteit van hun brein af. Ik vraag me af hoe zij reageren op de mentale inspanning van autorijden in combinatie met muziek.”

Curriculum Vitae

Ayça Berfu Ünal (1980, Turkije) studeerde Sociale Psychologie aan de Middle East Technical University en deed haar promotieonderzoek bij de afdeling Sociale Psychologie van de Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen.De titel van haar proefschrift is ‘Please Don’t Stop the Music… The influence of music and radio on cognitive processes, arousal and driving performance’. Promotor is prof.dr. E.M. Steg, copromotor is dr. K. Epstude. Ünal werkt als docent bij de opleiding psychologie.

Noot voor de pers

Ayça Berfu Ünal, telefoon 050-363 3180, e-mail a.b.unal rug.nl