Kritiek op de baas vriendelijk verpakken

Machtige mensen houden er niet van om kritiek te krijgen. Vooral als het gaat om een machtig iemand met een wat onstabiele persoonlijkheid. Uit het promotieonderzoek van organisatiepsychologe Jana Niemann naar de sociale factoren die het ontvangen van negatieve feedback beïnvloeden komt deze uitkomst sterk naar voren. Het is daarom verstandig om feedback aan machtige mensen op een aardige manier in te kleden: lief zijn voor de baas dus. Niemann promoveert 18 april 2013 aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Het viel Niemann tijdens haar stages bij HR coaches op hoe vaak mensen vertelden dat ze moeite hadden om hun leidinggevende te zeggen waar het op staat. ‘Dat is heel jammer, want als een manager niet weet wat er fout gaat, kan hij er ook niets aan doen. Het blijkt ook dat bazen het lastig vinden om hun medewerkers te vragen om eerlijke feedback. Ook dat is zonde, want feedback is belangrijk voor de manier waarop je functioneert in je werk.’ Omdat het geven en ontvangen van feedback van groot belang is voor de manier waarop mensen presteren binnen organisaties, besloot Niemann nader onderzoek te doen.

Macht, wantrouwen en onzekerheid

De belangrijkste factoren die een rol spelen bij de manier waarop mensen reageren op negatieve feedback zijn macht, wantrouwen, persoonlijkheid en de onderlinge relatie. Daarbij valt op dat machtige mensen die emotioneel niet erg stabiel zijn ronduit slecht reageren op negatieve feedback van hun ondergeschikten. Niemann: ‘Ze worden boos en vinden degene die de feedback geeft onaardig en incompetent en ze nemen de feedback niet aan. Ze ervaren de feedback waarschijnlijk als een aanval op hun eigen zelfbeeld. Machtige mensen met een stabielere persoonlijkheid reageren relaxter.’

Aardig verpakken

Juist omdat het zo belangrijk is dat de baas wel weet wat er aan de hand is en hoe het beter kan, raadt Niemann aan negatieve feedback op indirecte wijze te geven aan mensen met macht. ‘Doe het op een aardige manier, kleed het in, frame je feedback minder bot. Dan reageren mensen met macht veel positiever. Ik weet dat dit lastig is voor Nederlanders die van nature graag direct reageren. Je bereikt meer bij je machtige baas als je je kritiek aardig inkleedt. Anders ligt de feedback te zwaar op de maag om te verteren en bereik je er alleen mee dat je baas boos wordt.’

Omgaan met negatieve feedback

Mensen zonder macht vinden het ook moeilijk om negatieve feedback goed te ontvangen. Uit Niemann’s onderzoek blijkt dat hun reacties niet gekleurd worden door hun persoonlijkheidsstructuur, zoals wel het geval is bij machtige mensen. ‘Als deze mensen negatieve feedback krijgen, laten ze wel zien dat ze boos of teleurgesteld zijn, maar dat heeft niets te maken met hun persoonlijkheid. Duidelijk is dat mensen zich negatieve feedback blijkbaar wel aantrekken en het daarom bijvoorbeeld moeilijk vinden om te vragen om feedback. Ook blijkt dat harde kritiek vaak niet motiverend is om het voortaan beter te doen.

Coachen en trainen

Het lijkt haar verstandig als organisaties mensen benoemen op leidinggevende posities die emotioneel stabiel genoeg zijn om negatieve feedback goed te ontvangen. ‘Een andere optie is dat je iemand die hier moeite mee heeft laat coachen, zodat hij leert om beter om te gaan met wat zijn medewerkers hem aanreiken. Aan de andere kant wil je graag dat medewerkers in een organisatie eerlijk en open met elkaar omgaan en dat ze elkaar en hun baas durven te vragen om feedback. Om dat proces te verbeteren is het verstandig om te investeren in trainingen waarin mensen leren om goed om te gaan met het geven en ontvangen van feedback.’

Curriculum Vitae

Jana Niemann (Duitsland, 1983) studeerde psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen en deed hier haar promotieonderzoek binnen de afdeling Arbeids- en Organisatiepsychologie van de Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen.De titel van haar proefschrift is ‘Feedback Is the Breakfast of Champions, but It Can Be Hard to Digest. A Psychological Perspective on Feedback Seeking and Receiving’. Promotors zijn prof.dr. N.W. Van Yperen, prof. dr. B.M. Wisse en prof. dr. K. Sassenberg, copromotor is dr. D. Rus. Het onderzoek werd gefinancierd door NWO. Niemann is sinds september 2012 werkzaam als universitair docent bij deze faculteit.

Noot voor de pers

Jana Niemann, tel. (050)3636922, e-mail: j.niemann rug.nl