Aanzienlijke verschillen in doelmatigheid van woningcorporaties

De ene woningcorporatie werkt doelmatiger dan de andere. Gemiddeld kunnen corporaties hun bedrijfslasten bij gelijkblijvende productie met circa 20 procent verlagen. Dit blijkt uit onderzoek van COELO en Rik Koolma Onderzoek & Advies, dat vandaag wordt gepubliceerd in het vakblad ESB. COELO (Centrum voor onderzoek van de economie van de lagere overheden) is een onderzoeksinstituut verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Woningcorporaties verkeren in zwaar weer. De sector is in een kwaad daglicht komen te staan door enkele in het oog springende incidenten, zoals grote verliezen op de derivatenportefeuille van Vestia. Deze incidenten hebben de aandacht gevestigd op het doelmatigheidsvraagstuk bij woningcorporaties. Minister Blok van Wonen en Rijksdienst wil dat corporaties hun bedrijfslasten beperken. Om te achterhalen in hoeverre dit mogelijk is, is een grootschalig doelmatigheidsonderzoek verricht.

Doelmatigheid in kaart gebracht

Door de verhouding tussen output (productie) en input (kosten) van corporaties onderling te vergelijken is de relatieve doelmatigheid van corporaties in kaart gebracht. De doelmatigheidsscore hangt af van welke outputs we meenemen. Nemen we alleen de kerntaken van woningcorporaties mee als output (model 1), dan is de gemiddelde efficiëntiescore 0,77 op een schaal van 0 tot 1. Dit betekent dat, gemiddeld gezien, corporaties hun bedrijfslasten met 23 procent kunnen verlagen zónder dat dit ten koste gaat van de output. Volgens dit model zou er jaarlijks meer dan 1,2 miljard euro bespaard kunnen worden. Houden we ook rekening met taken op het gebied van leefbaarheid en zorg (model 2), dan ligt de gemiddelde efficiencyscore iets hoger. De potentiële besparingen bedragen nu ongeveer één miljard euro.

Tabel. Doelmatigheidsscores woningcorporaties

Productiviteit verbetert niet vanzelf

Er zijn geen aanwijzingen dat de doelmatigheid het afgelopen decennium is verbeterd. De zogeheten Malmquistindices die de verandering in productiviteit in beeld brengen schommelen rond de waarde 1, wat betekent dat de doelmatigheid vrijwel gelijk blijft. Kennelijk ontbreekt de druk om de potentiële doelmatigheidswinst te verzilveren.

Figuur. Gemiddelde productiviteitsverandering corporaties

De resultaten van dit onderzoek kunnen op twee manieren worden gebruikt om de doelmatigheid in de sector te verbeteren. In de eerste plaats blijkt uit dit onderzoek welke corporaties hun efficiëntie het meest kunnen verbeteren door hun doelmatigheid meer in de buurt te brengen van die van andere corporaties. Deze corporaties zouden door deze kennis kunnen worden aangespoord om hun prestaties te verbeteren. In de tweede plaats kunnen de hier berekende scores in vervolgonderzoek worden gebruikt om de oorzaken van de verschillen in doelmatigheid te achterhalen. Dat kan handvatten opleveren voor gericht overheidsbeleid dat de prestaties van de sector verder verbetert.

Meer informatie: Jacob Veenstra

Veenstra, J., Allers, M.A. & Koolma, H.M., 2013. Grote verschillen in doelmatigheid woningcorporaties. ESB, 98 (4668), 540-543.