Eight human skulls in a dung heap and more
| Promotie: | dr. A. (Annet) Nieuwhof |
| Wanneer: | 08 juni 2015 |
| Aanvang: | 12:45 |
| Promotors: | prof. dr. D.C.M. (Daan) Raemaekers, prof. dr. S. (Sofia) Voutsaki, prof. dr. J. Bazelmans |
| Copromotor: | dr. E. Taayke |
| Waar: | Academiegebouw RUG |
| Faculteit: | Letteren |
Ontvlezing en voorouderverering onderdeel grafcultuur terpbewoners
Net als bij ons waren het leven en de dood van de terpbewoners omgeven met rituelen. Daarin speelden allerlei gebruiksvoorwerpen en resten van mensen en dieren een rol. Excarnatie (ontvlezing) was een van de manieren om met de doden om te gaan. De overgebleven botten werden vervolgens gebruikt voor een vorm van voorouderverering. Dat concludeert archeoloog Annet Nieuwhof op basis van haar promotieonderzoek.
Het is in de moderne archeologie gewoon om ook aandacht te schenken aan rituelen en andere uitingen van de ideeënwereld van mensen in het verleden. De theoretische fundering daarvan is echter niet altijd toereikend. Nieuwhof presenteert in haar proefschrift een theoretisch kader dat is toegesneden op de archeologie, vanuit het uitgangspunt dat religie en ritueel bijproducten zijn van evolutionair nuttige eigenschappen die onlosmakelijk zijn verbonden met het menselijk bestaan. Aan de hand van dit kader is het mogelijk om de restanten van rituelen te herkennen en deels ook te begrijpen.
Deze inzichten past Nieuwhof vervolgens toe op een bijzondere archeologische regio: het terpen- en wierdengebied van Groningen en Friesland. Aan de hand van de goed geconserveerde archeologische resten uit twee Groninger wierden, Englum en Ezinge, wordt de rol van rituelen in de samenlevingen van de ijzertijd en de Romeinse tijd in dit gebied onderzocht. Menselijke resten blijken een belangrijke rol te spelen in rituelen. Een belangrijk deel van het boek is daarom gewijd aan de verschillende vormen van omgang met de doden in dit gebied. Het grote aantal vondsten dat met rituelen in verband kan worden gebracht, met name in Ezinge, maakt het mogelijk om veranderingen in rituelen op het spoor te komen en te verklaren. Ze kunnen worden begrepen tegen de achtergrond van de bewoningsgeschiedenis en de veranderende sociale organisatie tijdens de onderzoeksperiode.
Zie ook de video met Nieuwhof die over haar onderzoek vertelt: Ontvlezing en voorouderverering onderdeel grafcultuur terpbewoners
Annet Nieuwhof studeerde Acheologie/Prehistorie. Ze verrichtte haar onderzoek aan het Onderzoeksinstituut GIA, Faculteit der Letteren. Haar proefschrift verschijnt bij Barkhuis Publishing, www.barkhuis.nl. Nieuwhof blijft als onderzoeker verbonden aan de RUG.