Marie von Sivers

Marie von Sivers, vrouw Rudolf Steiner, leverde onderschatte bijdrage aan antroposofie

Rudolf Steiner wordt beschouwd als de grondlegger van de antroposofie, en de spiritueel leider van de Antroposofische Vereniging  in 1912. Katharina Brandt werpt in haar proefschrift een nieuw licht op deze zienswijze. Haar doel is aan te tonen dat een tweede persoon ook een even grote bijdrage leverde aan de oprichting van die vereniging: zijn tweede vrouw, Marie von Sivers. Brandt stelt dat haar invloed niet onderschat moet worden.

Met behulp van populaire voorvoegsels, zoals bijvoorbeeld vrijeschoolpedagogiek, antroposofische geneesmiddelen (Weleda) en ‘biodynamische’ landbouw (Demeter) geniet de antroposofie als religieuze stroming brede maatschappelijke erkenning, zelfs buiten de eigen ideologische grenzen. Vooral Rudolf Steiner (1861-1925) staat als grondlegger van de antroposofische beweging in het middelpunt van de belangstelling, met een goeroestatus voor zijn aanhangers. In haar proefschrift richt Brandt de schijnwerpers echter op Marie von Sivers (1867-1948), Steiners tweede echtgenote. In de antroposofische literatuur wordt vaak gesuggereerd dat de relatie tussen Rudolf en Marie gekenmerkt werd door een principiële asymmetrie. Brandt stelt dat dit een onjuiste aanname is. Bezield door een emancipatoir elan was het Von Sivers’ nadrukkelijke doel om gelijkwaardig naast een man te kunnen werken. Verder zocht zij - opgeleid als toneelactrice – een forum voor de realisatie van haar idealen als kunstenares. De samenwerking met Rudolf verschafte haar een eigen omgeving voor het realiseren van haar doelen. Grote invloed had ze door de ontwikkeling van een karakteristieke voordrachtstijl, die tot op de dag van vandaag toonaangevend is in de antroposofische toneelwereld. Verder legde zij de basis voor de ontwikkeling van de antroposofische toneelkunst ‘Eurythmie’. De bewuste en door Steiner opgeëiste invloed door Von Sivers weerspiegelt hun als kameraadschappelijk te definiëren relatie. Deze is in dezelfde tijd terug te vinden in het model van het vriendenhuwelijk, dat door Max en Marianne Weber werd gepropageerd. De samenwerking met Steiner was voor Von Sivers een middel. Op basis van haar eigen doelstellingen gaf zij de antroposofische beweging impulsen die ten dele nog steeds van invloed zijn. Tegelijkertijd ontstond tijdens haar samenwerking met Steiner haar eigen levenswerk dat zijn oorsprong vond in de ontmoeting met hem. 

Katharina Brandt studeerde Religiewetenschappen. Ze verrichtte haar onderzoek aan het Center for  Religious Studies, aan de Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap.