Aletta Jacobskamer
Met de officiële opening van de vernieuwde Aletta Jacobskamer in het Universiteitsmuseum Groningen door drs. Lilianne Ploumen, presenteert het Universiteitsmuseum sinds 2018 drie iconische topstukken van de Nederlandse geschiedenis in het kader van één van de Canonvensters van de Canon van Nederland: Aletta Jacobs. Ze geven een bijzondere kijk op de geschiedenis van vrouwenemancipatie.
Met de presentatie van de topstukken is het Universiteitsmuseum Groningen officieel toegetreden tot het landelijke Canonnetwerk. Willem Bijleveld, directeur Nederlands Openluchtmuseum, overhandigde Prof.dr. Elmer Sterken, de toenmalig Rector Magnificus van de Rijksuniversiteit Groningen, het Canonschildje dat symbool staat voor de toetreding.
Powervrouw
Aletta Jacobs kun je met recht omschrijven als een powervrouw. Zij was de eerste vrouw in Nederland die een universitaire studie afrondde, ze zette zich in voor prostituees, introduceerde het pessarium in Nederland, bevocht vrouwenkiesrecht en reisde de wereld over om vrede te bevorderen.
In deze ‘spreekkamer’ zijn allerlei persoonlijke voorwerpen van haar te vinden. De koffer in de hoek bijvoorbeeld, nam ze mee op reizen die haar tot in China en Zuid-Afrika brachten, maar ook haar horloge, theemuts en beschuitbus zijn te zien.
Aletta wist al vroeg dat ze arts wilde worden, net als haar vader en broer.
'Van mijn zesde jaar af heb ik steeds met de meest mogelijke beslistheid verklaard, dat ik dokter wou worden. Geen oogenblik is de gedachte bij mij opgekomen, dat dit voor een meisje moeilijk zou gaan. Thuis werd immers tusschen jongens en meisjes geenerlei verschil gemaakt,’ schreef ze later.
Maar dat viel flink tegen. Om naar de universiteit te worden kunnen, moest ze toelatingsexamen doen. En dat zou ze zonder vooropleiding niet halen.
Aletta werd daarom leerling-apotheker en slaagde op haar zestiende voor het examen. Toen ze hoorde dat minister Thorbecke een jongen met eenzelfde diploma vrijstelling van het toelatingsexamen had verleend, verzocht ze hem om dezelfde coulance. Op 28 april 1871 – Aletta was toen zeventien jaar oud – kreeg ze voor één jaar toegang tot de Groningse universiteit. Thorbecke regelde haar definitieve toelating een jaar later, vlak voor zijn overlijden.
Makkelijk is het niet geweest. Aletta en haar familie werden gehoond en bespot. Een van haar broers verklaarde haar hierom zelfs dood. Maar ze slaagde in 1878 voor haar artsexamen en promoveerde een jaar later.
Het was het begin van een leven dat in het teken stond van haar strijd voor vrouwenrechten. Ze sloot zich aan bij de internationale vrouwenbeweging en behaalde in 1919 haar grootste triomf: het wettelijke kiesrecht voor vrouwen.
Topstukken
De Canon van Nederland neemt je in vijftig vensters mee langs mensen, gebeurtenissen en voorwerpen die samen de geschiedenis van Nederland vertellen. Aletta Jacobs is een van de vensters van de Canon van Nederland. In de Aletta Jacobskamer zijn drie iconische topstukken van de Nederlandse geschiedenis gepresenteerd, omdat deze voorwerpen een bijzondere kijk geven op de geschiedenis van vrouwenemancipatie. Deze topstukken brengen je dichtbij het leven en de tijdsgeest van Aletta Jacobs.
De topstukken bestaan uit een hutkoffer van Aletta Jacobs, het baarmoedermodel van Fa. Auzoux en het bureau van Aletta Jacobs.
De hutkoffer vertelt het verhaal van Aletta Jacobs’ grote wereldreizen van 1911 en 1912. Aletta reist samen met de Amerikaanse Carrie Chapman Catt, de eerste voorzitter van de Wereldbond voor Vrouwenkiesrecht, rond de wereld om de strijd voor vrouwenkiesrecht wereldwijd gestalte te geven. Tijdens deze reizen vergezelt de hutkoffer Aletta overal. In de koffer zitten de hoeden, japonnen en sieraden die zij draagt als ze spreekt voor groepen of belangrijke personen ontmoet. Haar initialen zijn nog vaag te zien.
Het baarmoedermodel van Fa. Auzoux belichaamt de modernisering van de geneeskunde in de negentiende eeuw, wanneer het aanschouwelijk onderwijs wordt geïntroduceerd. Het model uit 1844 wordt nog steeds gebruikt als Aletta Jacobs in Groningen medicijnen gaat studeren. Tijdens haar studie ontdekt ze hoe artsen met vrouwen omgaan, hoe weinig vrouwen weten over hun eigen lijf en vooral hoe weinig zij de baas zijn over hun eigen lichaam. Het baarmoedermodel staat daarmee symbool voor de kennis van en macht over het vrouwelijk lichaam.
Aletta Jacobs’ bureau moet door haar zijn gebruikt voor haar vele schrijfwerk. Ze heeft een enorm netwerk. Als huisarts stelt ze achter haar bureau brieven op en schrijft ze recepten uit voor haar patiënten. Ook heeft ze hier waarschijnlijk veel gepraat met vrouwen die bij haar op spreekuur komen. Wellicht schrijft Aletta hier in 1898 haar boek
De vrouw. Haar bouw en haar inwendige organen
, dat vrouwen moet helpen meer over hun eigen lichaam te weten te komen.
Alettajaar: 20 april 2021 – 20 april 2022
De RUG stipt met het Aletta-jaar op positieve wijze het thema ‘vrouwen in de wetenschap’ aan. In een gemeenschappelijk jaar vol activiteiten eert de universitaire gemeenschap Aletta Jacobs en vraagt het blijvend aandacht voor de rol van diversiteit binnen de wetenschap. Vanaf 20 april 2021, 150 jaar nadat Aletta als eerste vrouw die zich als volwaardig vrouwelijk student inschreef bij een universiteit, eert de RUG samen met UMCG, AJSPH, Universiteitsmuseum en Studium Generale Aletta Jacobs met de kickstart van het Aletta-jaar.
| Laatst gewijzigd: | 18 juli 2024 16:44 |