Michelle Ryan: "Na glazen plafond loert glazen klip voor vrouwen in topposities"

Het aantal vrouwen in topposities is nog steeds bedroevend laag in Nederland. Niet voor niets constateerde minister Ronald Plasterk in zijn onlangs verschenen Emancipatienota dat het emancipatieproces gestagneerd is. Ook in andere landen is de klim naar de top voor vrouwen niet eenvoudig. Volgens professor Michelle Ryan, die momenteel de Jantina Tammes leerstoel aan de Rijksuniversiteit Groningen bekleedt, ligt zelfs voor de vrouwen die door het glazen plafond weten heen te breken een nieuw risico op de loer: de glazen klip.

De afgelopen twintig jaar zijn steeds meer vrouwen door het glazen plafond heengebroken en in managementfuncties terechtgekomen. Michelle Ryan onderzoekt wat er vervolgens gebeurt met deze vrouwen. Ze kwam tot een opzienbare conclusie. Vrouwen komen vaak terecht in risicovolle banen waarbij ze langs een ‘glazen klip’ moeten lopen - een term die bedacht is door Ryan en haar collega Alex Haslam. ‘De klip is van glas, want deze vrouwen staan aan de top en kunnen er ondertussen elk moment vanaf vallen. Het is heel subtiel, want je ziet niet gelijk dat je op het randje balanceert.’ Door de risicovolle banen hebben vrouwen meer last van stress en is de kans groter dat ze falen en bekritiseerd worden.

Parttime-banen

Helen Mees beweerde onlangs dat vrouwen niet hogerop komen omdat ze steevast kiezen voor inferieure parttime-baantjes en geen ambitie hebben. Ryan betwijfelt dat. ‘Mees heeft gelijk als ze zegt dat een deel van het probleem draait om de keuzes van vrouwen. Maar die keuzes worden niet in een vacuüm gemaakt. Als vrouwen moeten worstelen op hun werk en op een glazen klip staan, dan is het soms geen wonder dat ze kiezen voor een parttime-baan. Door glazen plafond en glazen klip is het erg moeilijk om vooruit te komen. Het is niet zo dat ze geen ambitie hebben.’

Theezakjes

Waarom hebben vrouwen meer kans in een risicovolle positie terecht te komen? ‘Het is niet per se zo dat mannen denken: laten we die vrouwen eens in een moeilijke positie brengen. Het is subtieler. Het heeft voor een deel te maken met het stereotype beeld van vrouwen als goede crisismanagers.’ Ryan verwijst naar een citaat van Eleanor Roosevelt: ‘Vrouwen zijn als theezakjes: je weet niet hoe sterk ze zijn totdat je ze in heet water doet.’ Haar onderzoek bevestigt dit. ‘Mensen kiezen voor een man als leider als het goed gaat met een bedrijf, en voor een vrouw als het slecht gaat.’ Ryan vindt het positief dat vrouwen gezien worden als goede probleemoplossers. ‘Maar het nadeel is wel dat ze daardoor op de glazen klip terechtkomen. Niemand wil de hele tijd in heet water gelegd worden.’

Niet weigeren

Volgens Ryan is het erg moeilijk het glazen klipprobleem aan te pakken. ‘Je kan geen memo rondsturen met de boodschap: stop met het denken in stereotypes.’ Ryan vindt niet dat vrouwen noodzakelijkerwijs risicovolle banen vanwege de glazen klip moeten weigeren. ‘Nee, want het kan een kans zijn om jezelf te bewijzen, en zoveel van die kansen krijgt een vrouw niet. Maar wees je wel bewust van de omstandigheden. Vrouwen willen niet als zeurpieten gezien worden, en houden zich daarom vaak stil over de risico’s. Zeuren en klagen is nooit constructief, maar het is verstandig om anderen bewust te maken van de risico’s en moeilijkheden van je werk.’

Informele netwerken

Bovendien moeten vrouwen ernaar streven om onderdeel te worden van de informele netwerken in hun organisaties. ‘Mensen in zulke netwerken beschermen elkaar vaak tegen risicovolle banen. Vrouwen zouden dus moeten proberen daar in te komen.’ Ook kan de overheid een rol spelen. ‘Wetgeving kan nuttig zijn, want er moet iets gebeuren. Maar het is niet genoeg om te zeggen: we willen zoveel procent vrouwen aan de top. Er moet ook gekeken worden naar het soort posities die bereikt worden. Als een groot deel van die vrouwen op een glazen klip staat, schiet het nog niet op.’

Curriculum vitae

Dr. Michelle Ryan promoveerde aan De Nationale Universiteit van Australië op een onderzoek naar sekseverschillen in zelfconcept. In 2003 vertrok zij naar de School of Psychology van de Universiteit van Exeter in het Verenigd Koninkrijk, waar ze senior research fellow werd. Momenteel bekleedt ze de tijdelijke Jantina Tammes leerstoel bij de faculteit Economie en Bedrijfskunde. In die hoedanigheid doet ze, samen met prof. Janka Stoker and dr. Floor Rink uit Groningen, onderzoek naar de glazen klip.

Noot voor de pers

Contact: dr. Michelle Ryan, tel. 050-363 7199 / 4288, e-mail: m.ryan exeter.ac.uk