Overheid moet verantwoorder omgaan met digitale informatie

De snel toenemende omvang van overheidscommunicatie via de digitale snelweg vraagt om betere regelgeving en regulering. Zo dient de toegang tot overheidsinformatie als grondrecht te worden vastgelegd. Tevens moet digitale informatie beter worden gearchiveerd, beheerd en beveiligd. Dit stelt Aline Klingenberg in haar proefschrift over bestuursrechtelijke normen voor elektronische overheidsinformatie. Klingenberg promoveeert 10 februari 2011 aan de Rijksuniversiteit Groningen.  

Nu overheden steeds vaker gebruikmaken van elektronische communicatiemiddelen, is het meer en meer van belang dat burgers ook over deze communicatiemiddelen kunnen beschikken, stelt Klingenberg. Daarbij gaat het met name om toegang tot internet. ‘Als die toegang ontbreekt, wordt de communicatie met de overheid ernstig gehinderd’, aldus Klingenberg. ‘Dat vormt een belemmering voor het goed functioneren van een democratische samenleving.’ Wat betreft de openbaarheid is Nederland volgens haar achter gaan lopen op internationale ontwikkelingen. 

Grondrecht

Het belang van overheidsinformatie moet onderkend worden door het recht op toegang tot deze informatie als grondrecht op te nemen in de Grondwet, betoogt Klingenberg. Volledige openbaarheid leidt echter ook tot een botsing met het recht op privacy, onderkent ze. ‘Het moet duidelijk zijn welke informatie de overheid op internet kan plaatsen, in verband met de bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Wetgeving moet deze afweging expliciteren’, betoogt Klingenberg.  

Veilig bewaren

Een voorwaarde voor de toegankelijkheid van overheidsinformatie is een adequate informatiehuishouding, benadrukt Klingenberg. Het betekent in elk geval dat elektronische overheidsinformatie op de juiste wijze bewaard dient te worden. Op dit punt zou er een belangrijke verbetering behaald worden wanneer de Wet openbaarheid van bestuur en de Archiefwet worden geïntegreerd. 

Lessen van WikiLeaks

De publicatie van de vele vertrouwelijke WikiLeaks-stukken laat volgens Klingenberg maar al te duidelijk zien dat gevoelige informatie zomaar op straat kan komen te liggen en dat bescherming van burgers tegen informatieopslag dus beter moet. De WikiLeaks-affaire toont volgens haar aan dat de overheid nog onvoldoende in staat is elektronische informatie te beveiligen. 

Betrouwbare verzending

Belangrijk is eveneens dat overheidsorganen zelf in staan voor een betrouwbare en vertrouwelijke manier van verzenden. Dit is zelfs een uitgangspunt van de wettelijke regeling. Disclaimers op overheidswebsites en onder mailberichten van overheidsdiensten zijn strijdig met dit uitgangspunt en moeten daarom verdwijnen, vindt Klingenberg. In die disclaimers staat veelal dat de verzender niet aansprakelijk gesteld kan worden voor fouten in de berichtgeving. 

DigiD

Een ander punt van belang hierbij is de authenticatie van berichten. Burgers moeten er zeker van kunnen zijn dat berichtgeving ook daadwerkelijk van de overheid afkomstig is. De elektronische handtekening DigiD die in het leven is geroepen ter authenticatie van communicatie voldoet in meerdere opzichten niet. De DigiD kan in een aantal gevallen een te zwaar middel zijn voor authenticatie, maar voldoet voor andere gevallen niet aan de strenge eisen die de wet stelt aan een elektronische handtekening. 

Waakhond digitale info

Om het digitaal verkeer tussen overheid en burgers beter te beveiligen en te waarborgen moet volgens Klingenberg een instituut in het leven worden geroepen dat toegang tot overheidsinformatie bewaakt en voorlichting geeft over de toegang ertoe. De Nationale Ombudsman zou deze taak goed kunnen vervullen, stelt Klingenberg. 

Curriculum vitae

Aline Klingenberg (Emmen, 1971) studeerde Nederlands recht aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Ze promoveert 10 februari 2011 aan de Faculteit Rechtsgeleerdheid van de RUG. De titel van haar proefschrift luidt: Bestuursrecht, e-mail en internet. Bestuursrechtelijke normen voor elektronische overheidsinformatie. Promotor is prof.dr. L.J.A. Damen.  

Contact

Aline Klingenberg, tel.: 050 - 363 68 93 (werk), e-mail: a.m.klingenberg@rug.nl